“Njeriu në këtë planet mund të shpëtohet vetëm nëse kujdeset, jo vetëm për jetën e tij, por edhe për të gjitha gjallesat, duke respektuar jetën e tij po aq sa jetën rreth tij”, tha Herbert Gruhl (politik, ambientalist dhe shkrimtar gjerman Ai njihet më së shumti si autor për librin e tij të vitit 1975 “Planeti është plaçkitur – Tmerri i politikës sonë.
Ekologjia e thellë është një filozofi ambientaliste që promovon vlerën e qenësishme të të gjitha krijesave të gjalla pavarësisht nga dobia e tyre instrumentale, për nevojat njerëzore dhe ristrukturimin e shoqërive moderne njerëzore në përputhje me ide të tilla.
Sipas Enciklopedisë Britannica, ekologjia e thellë si një lëvizje shoqërore bazohet në besimin se njerëzit duhet të ndryshojnë rrënjësisht marrëdhëniet e tyre me natyrën nga një që e vlerëson natyrën vetëm për dobinë e saj për qeniet njerëzore në një që pranon se natyra ka një vlerë të qenësishme. E quajtur ndonjëherë “ekozofi”, ekologjia e thellë ofron një përkufizim të vetvetes që ndryshon nga nocionet tradicionale dhe është një lëvizje shoqërore që ndonjëherë ka nëntone fetare dhe mistike.
Fraza e ka origjinën nga viti 1972 nga filozofi norvegjez Arne Naess, i cili së bashku me ambientalistin amerikan George Sessions, zhvilluan një platformë prej tetë parimesh organizuese për lëvizjen sociale të ekologjisë së thellë. Ekologjia e thellë ndryshon nga llojet e tjera të ambientalizmit në atë që jep pretendime më të gjera dhe më themelore filozofike mbi metafizikën, epistemologjinë dhe drejtësinë sociale.
Parimet e ekologjisë së thellë:
Mirëqenia dhe lulëzimi i jetës njerëzore dhe jonjerëzore në Tokë kanë vlerë në vetvete. Këto vlera janë të pavarura nga dobia e botës jonjerëzore për qëllime njerëzore.
Pasuria dhe shumëllojshmëria e formave të jetës kontribuojnë në realizimin e këtyre vlerave dhe janë vlera në vetvete.
Njerëzit nuk kanë të drejtë ta zvogëlojnë këtë pasuri dhe diversitet, përveçse të kënaqin nevojat jetike.
Lulëzimi i jetës dhe kulturave njerëzore është në përputhje me një rënie të konsiderueshme të popullsisë njerëzore. Lulëzimi i jetës jonjerëzore kërkon një ulje të tillë.
Ndërhyrja e tanishme njerëzore në botën jo-njerëzore është e tepruar dhe situata po përkeqësohet me shpejtësi.
Prandaj, gjendja mbizotëruese shoqërore-politike e jetesës duhet të marrë fund. Kjo do të ndikojë rrënjësisht në strukturat ekonomike, teknologjike dhe ideologjike. Gjendja rezultuese e punëve do të jetë thelbësisht e ndryshme nga e tashmja.
Ndryshimi ideologjik është kryesisht ai i vlerësimit të vlerës…, në vend që t’i përmbahet një standardi jetese gjithnjë e më të lartë. Do të ketë një ndërgjegjësim të thellë për ndryshimin midis të madhit dhe të madhit.
Ata që abonohen në pikat e mësipërme kanë detyrim të drejtpërdrejtë ose indirekt të përpiqen të zbatojnë ndryshimet e nevojshme.
Ekologjia e thellë argumenton se bota natyrore është një kompleks marrëdhëniesh në të cilat ekzistenca e organizmave varet nga ekzistenca e të tjerëve brenda ekosistemeve. Ai argumenton se ndërhyrja njerëzore ose shkatërrimi jo-jetik i botës natyrore është një kërcënim jo vetëm për njerëzit, por edhe për të gjithë organizmat që përbëjnë rendin natyror.
Parimi kryesor i ekologjisë së thellë është besimi se mjedisi në tërësi duhet të respektohet dhe të konsiderohet se ka disa të drejta themelore morale dhe legjitime për të jetuar dhe për të lulëzuar, pavarësisht nga përfitimet e tij instrumentale për përdorim njerëzor.
Ekologjia e thellë shpesh përshtatet në lidhje me idenë e një shoqërie shumë më të gjerë; ai njeh komunitete të ndryshme të jetës në Tokë që përbëhen jo vetëm nga faktorë biotikë, por, aty ku është e zbatueshme, edhe nëpërmjet marrëdhënieve etike, domethënë, duke vlerësuar qeniet e tjera si më shumë se thjesht burime.
Ekologjia e thellë merr një pamje holistike të botës në të cilën njerëzit jetojnë dhe përpiqet të zbatojë në jetë kuptimin se pjesët e veçanta të ekosistemit (duke përfshirë edhe njerëzit) funksionojnë si një e tërë. Filozofia i referohet parimeve thelbësore të lëvizjeve të ndryshme mjedisore dhe të gjelbra dhe mbron një sistem të etikës mjedisore që mbron ruajtjen e shkretëtirës, politika jo shtrënguese që inkurajojnë rënien e popullsisë njerëzore dhe jetesën e thjeshtë.
Mbështetësit e ekologjisë së thellë apostrofojnë ndikimin katastrofik të qytetërimit industrial mbi natyrën dhe rekomandojnë braktisjen e saj. Si arsye, ata theksojnë faktin se të gjitha llojet e mëparshme të zhvillimit çojnë pa kushte në varfërimin e burimeve natyrore dhe se problemet mjedisore mbeten të pazgjidhura. Kjo shkollë censuron qasjen antropocentrike të marrëdhënies njeri-tokë dhe duke zgjeruar moralin dhe drejtësinë, shpall të drejtat e natyrës. Domethënë, njeriu nuk është i vetmi që ka të drejta; të drejta kanë edhe bimët, edhe kafshët, madje edhe elementet jo organike. Asgjë nuk e bën të ligjshme ambicien njerëzore për të shfrytëzuar natyrën. Përkundrazi, njeriu ia detyron respektin e tij asaj dhe krijimeve të saj.
nga: Biljana Jordanovska
This post is also available in: MacedonianEnglish
