Si term, nacionalizmi përdoret pothuajse gjithmonë në një konotacion negativ. Në epokën moderne, më së shpeshti përkufizohet si një ideologji ose lëvizje politike që promovon unitetin e kombit, interesat, të drejtat ose qëllimet e tij politike, kuptimin e së kaluarës së përbashkët, si dhe marrëdhëniet me kombet dhe shtetet e tjera, gjegjësisht , identitetin e tij kolektiv. Edhe pse në fillim ishte sinonim i zhvillimit të demokracisë dhe liberalizmit, më vonë u zhvillua në një drejtim jashtëzakonisht negativ.
Për të kuptuar kuptimin e termit nacionalizëm dhe mënyrën e interpretimit të tij, është e nevojshme të bëhet një pasqyrë e shkurtër historike e ngjarjeve që lidhen ngushtë me shfaqjen e tij dhe janë produkt i disa ndryshimeve kulturore dhe politike në Evropë (Francë, Anglia, Spanja), në shekullin e 18-të.
Fillimet: Nacionalizmi si sinonim i demokracisë liberale dhe shkatërrimit të absolutizmit
Nacionalizmi u bë sinonim i zhvillimit të demokracisë dhe liberalizmit dhe kontribuoi në përmbysjen e pushtetit të atëhershëm absolut të monarkut dhe heqjen e pabarazisë ligjore dhe pasigurisë, arbitraritetit dhe shtypjes.
Nacionalizmi klasik, i cili në elementet e tij ishte larg idealit, ka qenë i nevojshëm për shpërbërjen e feudalizmit dhe sundimin autokratik të monarkut.
Afirmimi i idesë së formimit të një shoqërie të vetme bazuar në një marrëveshje shoqërore mund të realizohej vetëm nëpërmjet formimit të kombit si bashkësi shoqërore, në territorin e shtetit kombëtar.
Dy fytyrat e nacionalizmit
Megjithatë, ideja parësore e këtij nacionalizmi, e cila lindi si rezultat i impulseve konstruktive dhe dashamirës të njeriut, u nda në dy drejtime.
Drejtimi i parë është ai, sipas të cilit nacionalizmi paraqitet si një hap i domosdoshëm drejt ndërtimit të një shoqërie kozmopolite (e njohur në shkencë si nacionalizëm civil), në të cilën theksohet edhe më shumë barazia e të gjithë qytetarëve, pa dallim kulturor, fetar, etnik. , përkatësia gjuhësore dhe qytetarët janë ligjërisht të lidhur në një sistem juridik (shtetësia), ku emri i kombit është identik me emrin e shtetit.
Nacionalizmi i tillë është pjesë integrale e shumicës së shoqërive moderne, liberale dhe vlerat shoqërore në këtë frymë mbrohen nga një kontratë shoqërore (kushtetutë).
Sipas drejtimit të dytë, nacionalizmi shfaqet si një formë e vetëdijes kolektive (kombëtare), në konceptin e së cilës vihen në pah dallimet ndërmjet kombeve, ku njëri komb gjithmonë paraqitet si superior ndaj të tjerëve, me shfaqjen e paragjykimeve, nënçmimit të vazhdueshëm dhe zhvlerësimi i veçorive dhe karakteristikave kulturore të kombeve të tjera.
Nacionalizmi inkurajon gjithashtu përpjekjen për të treguar një qëndrim egoist, agresiv dhe intolerant të një kombi ndaj interesave ekonomike, sociale, kulturore dhe politike të kombeve të tjera, duke i përjashtuar ose eliminuar ato, për të realizuar interesat e veta.
Nacionalizmi ekstrem
Forma më drastike e nacionalizmit është ajo që përpiqet për likuidimin e thjeshtë fizik ose skllavërimin e plotë të grupeve të tjera etnike, duke sfiduar të drejtat, identitetin kombëtar dhe shtetësinë e tyre, qoftë brenda komunitetit ekzistues shumëkombësh apo jashtë tij. Në përgjithësi, nacionalizmi është i lidhur me ideologji të ndryshme, duke filluar nga liberale, socialiste e deri te fashiste.
Sot, nacionalizmi përdoret si mjet nga ata që e shfrytëzojnë atë për qëllimet e tyre egoiste, duke çuar në përçarje brenda vetë shoqërisë dhe duke krijuar intolerancë reciproke.
Nacionalizmi si dukuri përmban elemente të diskriminimit, mospërfilljes së të drejtave të njeriut, lirisë, barazisë dhe demokracisë.
Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut e Kombeve të Bashkuara thotë në nenin 1:
“Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë, me dinjitet dhe të drejta. Ata janë të talentuar me arsye dhe vetëdije, ndaj duhet ta trajtojnë njëri-tjetrin në frymën e vëllazërisë”.
Nacionalizmi është i keq. Lufta kundër kësaj të keqeje është detyrë dhe detyrim qytetar i të gjithëve pa përjashtim. Të gjithë duhet të ndikojnë në marrjen e masave ndaj atyre që dëmtojnë qenien shoqërore dhe dëmtojnë zhvillimin, shëndetin, reputacionin dhe idealin e të drejtave të njeriut, sepse rrezatojnë një energji që ka ngarkesë negative, përfaqësojnë një kërcënim të hapur që çon në socio-politik. dekadencë, papajtueshmëri fetare dhe demokratike, neveri e përgjithshme njerëzore, etike, morale dhe sociologjike dhe neveri kulturore. ( Natasha Malinka Minovska, 8 gusht, Fjalori i Gjelbër, Shkup 2022).
Përmbajtja është pjesë e nismës së madhe rajonale për shënimin e Javës së Ekonomisë Qarkulluese të Ballkanit Perëndimor (27-31 maj 2024) nën moton “Ura të qëndrueshme: Bashkim, Ngritje, Plotësim” të zbatuar nga rrjeti rajonal LogEx, ku CIVIL-i është anëtare e nismës së organizatës së shquar think-tank Ballkan Forum nga Kosova, me mbështetjen e Rockefeller Brothers Fund nga SHBA.
This post is also available in: MacedonianEnglish
