Teknologjia, risitë, shkenca e aplikuar në biznes janë gjithmonë tema interesante dhe aktuale. Rrugën e zhvillimit të termocentralit të parë të biogazit në Maqedoni për prodhimin e energjisë elektrike e ka treguar drejtori i përgjithshëm i “Veze Shari”, Abdulezel Dogani, i cili ka shpjeguar se si kompanitë “Vezë Sharri”, “Lecker”, “Elektro Sharri” si dhe investimi i ri “Toka e Artë” (“Golden Land”)afër Prilepit, krijojnë një sistem të mbyllur të një ekonomie moderne qarkulluese.
Kapaciteti i objektit për prodhimin e energjisë elektrike është 1 megavat në orë, pra 8,760,000 kilovat orë në vit.
“Mbetjet dhe nënproduktet nga ferma “Vezë Sharri”, si dhe mbeturinat tjera bujqësore nga fermerët përreth, si dhe nga ferma e gjedheve në Prilep, përdoren si lëndë e parë për prodhimin e energjisë elektrike, sepse për momentin Në këtë zonë ende nuk është ndërtuar impianti i ri i biogazit. Në “Elektro Sharri”, mbetjet nuk trajtohen si mbetje, por si burim i ripërtëritshëm i energjisë, nga i cili fitohet energjia elektrike dhe termike pas djegies së metanit. Pjesa tjetër pas fermentimit përpunohet sërish për prodhimin e plehut organik-përmirësues të pronave të tokës në masën 8000 tonë në vit. Plehra organike NATURPUR si produkt është miratuar dhe regjistruar në institucionet përkatëse dhe është miratuar për eksport në vendet e Bashkimit Evropian duke përmbushur standardet më të larta ndërkombëtare për cilësinë dhe sigurinë e shëndetit dhe mjedisit”, sqaron Dogani.
Ai shton se ideja për impiantin e biogazit lindi kur vunë re se gjatë zhvillimit të fermës së shpendëve me rreth 20.000 pula vjellëse në fillim, numri i të cilave u rrit në 120.000 sot, u krijuan mbetje nga jashtëqitjet që toka nuk mund t’i thithte. , dhe pikërisht për këtë ideja dhe optimizmi, por edhe vizioni e motivojnë pronarin Arben Abdurrahmani që në vitin 2013 të ndërtojë impiantin e biogazit për të mbyllur procesin e funksionimit të kompanisë në përputhje me parimet e ekonomisë rrethore.
“Pulat prodhojnë mbeturina gjatë gjithë kohës. Pse ta hidhni edhe atë. Në një fazë “Vezë Sharri” hyri në një tjetër investim dhe me subvencione nga shteti filloi të funksionojë impianti i biogazit “Elektro Sharri”, thotë Dogani.
Ai thotë se teprica e rrymës është e kyçur në rrjetin e EVN-së, por kur çmimi në bursë rritet ose ka mungesë, si në dimrin e kaluar, i plotëson plotësisht nevojat e kompanisë, dhe ajo që fitohet si përfitim. Nga procesi i prodhimit është nxehtësia e përdorur në të tre kompanitë, por edhe në pjesën administrative të godinave, për të cilat nuk shpenzohen mjete shtesë nga buxheti i kompanisë.
“Kemi pasur disa tentativa që këtë energji termike t’ua ofrojmë shkollave dhe spitaleve, si dhe shtëpive të banorëve aty pranë, që ndodhen në Tetovë, dhe atë falas, por nuk kemi gjetur mirëkuptim nga autoritetet sepse sipas tyre, investimi për të sjellë këtë nxehtësi do të ishte i shtrenjtë për objektet. Për mendimin tim, ndonjëherë ia vlen të investohet në një instalim që do t’i shërbejë qytetarëve, sepse kursimet për shfrytëzimin e derivateve për ngrohje dhe energji elektrike janë të mëdha në terma afatgjatë”, shpjegon Dogani.
Ai shton se dy vitet e fundit kanë treguar mangësitë, veçanërisht në sektorin energjetik kur u shfaq kriza energjetike, dhe mund të konstatojmë se ne në Maqedoni kemi energji që shtrihet diku, qoftë ajo diellore, e erës apo mbeturinave ende duhet të merret parasysh. mënyrat alternative të prodhimit.
“Fotovoltaikët për shembull kanë një mënyrë të kufizuar të prodhimit, sigurisht që prodhojnë ditën, ndërsa natën nuk ka asnjë mënyrë për të prodhuar energji elektrike, e njëjta gjë vlen edhe për prodhimin e energjisë së erës. Megjithatë, ato janë alternativa të mira, por për mendimin tim, termocentralet e biogazit ofrojnë akoma një prodhim më të qëndrueshëm të energjisë elektrike, por për të motivuar shumicën e kompanive, nevojitet një përmirësim i rrjetit elektrik për të marrë energjinë e prodhuar, por edhe një liberalizim më i madh të tregut dhe për nga dokumentacioni dhe për sa i përket çmimeve. Është fakt që në vend ka shumë mbetje dhe është fakt që në këtë mënyrë jo vetëm do të mbrohet mjedisi, por edhe qytetarët do të shohin përfitim nga ato mbetje të cilat aktualisht përfundojnë në deponi” shton ai.
“Vezë Sharri” nuk është investim tërësisht maqedonas. Para hapjes së fermës në fshatin Trebosh të Tetovës, Abdurahmani ka punuar në Gjermani, kështu që një pjesë e investimit është edhe e partnerit gjerman dhe përvoja gjermane e pronarit doli të jetë një avantazh i madh më vonë në ndërtimin e kompanisë.
“Vezë Sharri” është një kompani eksportuese, dhe eksportet më të mëdha janë në Kroaci dhe Greqi. Pasi u miratua nga ushtria amerikane, kompania u bë furnizuese e NATO-s.
Dogani është i vendosur se kompania ka zhvilluar dhe është vazhdimisht e fokusuar në modernizimin dhe teknologjitë e reja.
“Të funksionosh pa teknologji moderne, është një mision i pamundur.” Në Veze Shari, një person kontrollon prodhimin e plotë të një turni, ose tre persona kryejnë kontrollin gjatë 24 orëve. Dhe kjo teknologji nuk funksionon pa përdorimin e mjeteve. Ju duhet të keni internet fantastik për të qenë në gjendje të monitoroni prodhimin gjatë gjithë kohës. Duhet të përdorni edhe celularët sepse nga këtu bëhet koordinimi qendror i gjithçkaje që ndodh në kompani”, thotë Dogani.
Ai shton gjithashtu se problemi në vend nuk janë paratë që duhen investuar në biznes, por mungesa e fuqisë punëtore, veçanërisht ajo e kualifikuar, si dhe reformat në arsim.
Sonja Taneska
video dhe montimi: Arian Mehmeti
Foto: Biljana Jordanovska
Videoja e bashkëngjitur është pjesë e nismës së madhe rajonale për shënimin e Javës së Ekonomisë Qarkulluese në Ballkanin Perëndimor (22-26 maj 2023) nën moton “Partneritet për qarkullim” të zbatuar nga rrjeti rajonal LogEx, ku CIVILi është anëtare, me iniciativën e organizatës së respektuar të think tank-ut, Forumi Ballkanik nga Kosova, me mbështetje nga Fondi Rockefeller Brothers nga SHBA.
This post is also available in: MacedonianEnglish
