Në gjithë Ballkanin Perëndimor, kalimi në ekonomi qarkulluese po merr formë ngadalë përmes një game të larmishme iniciativash – disa të udhëhequra nga qeveritë lokale, të tjera nga shoqëria civile, bizneset ose donatorët ndërkombëtarë. Ndërsa sfida si paqëndrueshmëria politike, infrastruktura e dobët dhe ndërgjegjësimi i kufizuar publik vazhdojnë, po shfaqen përpjekje konkrete për të promovuar menaxhimin e qëndrueshëm të mbetjeve, efikasitetin e burimeve dhe inovacionin e bazuar në komunitet.
Këta artikuj të shkurtër nxjerrin në pah shembuj nga secili vend në rajon, duke shfaqur hapa të hershëm drejt praktikave rrethore që kanë potencialin të frymëzojnë një transformim më të gjerë. Ne gjithashtu ftojmë audiencën tonë të ndajë histori dhe informacione rreth shembujve të tjerë të mirë që ata njohin.
Në Mal të Zi, promovimi i kompostimit dhe praktikave lokale të ekonomisë qarkulluese ka filluar të zë rrënjë, veçanërisht në komunitetet rurale dhe gjysmë-urbane. Një nismë e shquar është projekti pilot i kompostimit në komunitet në Danillovgrad, i zhvilluar me mbështetjen e UNDP-së dhe Ministrisë së Ekologjisë, Planifikimit Hapësinor dhe Urbanizmit. Ky projekt pilot synon të zvogëlojë sasinë e mbeturinave organike që përfundojnë në deponi duke krijuar pika të decentralizuara kompostimi në partneritet me familjet dhe fermerët vendas.
Edukimi dhe trajnimi praktik kanë luajtur një rol të rëndësishëm në angazhimin e publikut. Qytetarëve iu dhanë kontejnerë për pleh organik dhe udhëzime se si të menaxhojnë në mënyrë efikase mbetjet organike shtëpiake. Qëllimi nuk është vetëm të ulet presioni i deponive, por edhe të promovohet përdorimi i plehut organik të pasur me lëndë ushqyese në bujqësinë lokale, duke mbyllur kështu lidhjen midis mbetjeve ushqimore dhe prodhimit të ushqimit.
Në nivel kombëtar, Plani i Menaxhimit të Mbeturinave i Malit të Zi (2022–2026) përfshin kompostimin dhe trajtimin biologjik si përparësi strategjike. Megjithatë, siç është vënë re në një analizë nga Agjencia Evropiane e Mjedisit (EEA), zbatimi mbetet i kufizuar dhe shkallët e ndarjes së mbetjeve janë ende të ulëta.
Përveç kompostimit, grupet e shoqërisë civile si Zero Waste Montenegro kanë punuar në mënyrë aktive për të promovuar reduktimin e plastikës, konsumin e përgjegjshëm dhe zakonet më të mira të riciklimit. Fushatat e tyre të avokimit dhe ndërgjegjësimit – veçanërisht ato që synojnë të rinjtë dhe komunitetet e turizmit – ndihmojnë në mbajtjen e qëndrueshmërisë në agjendën publike.
Edhe pse infrastruktura e përgjithshme e ekonomisë qarkulluese të Malit të Zi është ende në zhvillim të hershëm, këto përpjekje lokale për kompostim dhe ndërgjegjësim pasqyrojnë një ndryshim të rëndësishëm kulturor dhe mjedisor drejt qëndrueshmërisë.
Përgatitur nga ekipi i CIVIL-it të Gjelbër, me kërkim dhe redaktim të mbështetur nga IA (ChatGPT/OpenAI), në kuadër të nismës së rrjetit LogEx
Përmbajtja është pjesë e projektit të CIVIL-t / CIVIL-i i Gjelbër “Më jepni pesë!” në kuadër të nismës së madhe rajonale për të shënuar Javën e Ekonomisë Qarkulluese në Ballkanin Perëndimor (26 maj – 1 qershor 2025) nën moton “Nga zgjidhjet lokale te ndikimi rajonal”.
This post is also available in: MacedonianEnglish
