Në gjithë Ballkanin Perëndimor, kalimi në ekonomi qarkulluese po merr formë ngadalë përmes një game të larmishme nismash – disa të udhëhequra nga qeveritë lokale, të tjera nga shoqëria civile, bizneset ose donatorët ndërkombëtarë.
Ndërsa sfida si paqëndrueshmëria politike, infrastruktura e dobët dhe ndërgjegjësimi i kufizuar publik vazhdojnë, po shfaqen përpjekje konkrete për të promovuar menaxhimin e qëndrueshëm të mbetjeve, efikasitetin e burimeve dhe inovacionin e bazuar në komunitet. Këta artikuj të shkurtër nxjerrin në pah shembuj nga secili vend në rajon, duke shfaqur hapa të hershëm drejt praktikave rrethore që kanë potencialin të frymëzojnë një transformim më të gjerë. Ne gjithashtu ftojmë audiencën tonë të ndajë histori dhe informacione rreth shembujve të tjerë të mirë që ata njohin.
Në Maqedoninë e Veriut, disa nisma të sektorit privat kanë dalë si liderë të hershëm në zbatimin e parimeve të ekonomisë qarkulluese – veçanërisht në sistemet e riciklimit urban dhe prodhimin e qëndrueshëm të ushqimit.
Kompania Pakomak me seli në Shkup është vendosur si një lider kombëtar në menaxhimin e mbetjeve të paketimit. Duke vepruar sipas një modeli partneriteti publik-privat, Pakomak koordinon pikat e grumbullimit në të gjithë vendin dhe punon me komunat për të përmirësuar ndarjen e mbetjeve në burim. Sipas një raporti të kompanisë të vitit 2023, Pakomak ricikloi mbi 20,000 ton mbetje paketimi në vitin 2022, duke kontribuar në fushatat e ndërgjegjësimit publik dhe zhvillimin e infrastrukturës në përputhje me direktivat e BE-së për mbetjet.
Në sektorin agro-ushqimor, Vezë Sharri, një kompani për përpunimin e shpezëve, me seli në Tetovë, ka integruar praktikat qarkulluese duke përdorur mbetjet organike nga prodhimi i vezëve për kompostim dhe gjenerim energjie. Qasja e tyre me ciklin e mbyllur zvogëlon ndikimin mjedisor, duke përmirësuar njëkohësisht efikasitetin operativ. Kjo nismë shihet si një model për bizneset e tjera agro-ushqimore në vend.
Në nivel bazë, organizata të tilla si CIVIL – Qendra për Liri kanë nisur projekte monitorimi qytetar dhe edukative për të rritur ndërgjegjësimin për sfidat e menaxhimit të mbeturinave. Platforma mediatike e organizatës ka ekspozuar mospërputhje midis premtimeve zyrtare të gjelbra dhe infrastrukturës aktuale të mbeturinave, duke shkaktuar diskutim publik dhe thirrje për llogaridhënie.
Pavarësisht këtyre hapave premtues, Maqedonia e Veriut vazhdon të përballet me pengesa të mëdha. Ndarja e mbetjeve komunale mbetet e pazhvilluar në shumicën e rajoneve, varësia nga deponitë është e lartë dhe të dhënat publike mbi shpenzimet mjedisore shpesh janë të paarritshme ose të paqarta. Megjithatë, shoqëria civile dhe aktorët e biznesit po demonstrojnë se inovacioni lokal – i mbështetur nga presioni për transparencë – mund të nxisë ndryshime domethënëse drejt një ekonomie më qarkulluese.
Përgatitur nga ekipi i CIVIL-it të Gjelbër, me kërkim dhe redaktim të mbështetur nga IA (ChatGPT/OpenAI), në kuadër të nismës së rrjetit LogEx
Përmbajtja është pjesë e projektit të CIVIL-t / CIVIL-i i Gjelbër “Më jepni pesë!” në kuadër të nismës së madhe rajonale për të shënuar Javën e Ekonomisë Qarkulluese në Ballkanin Perëndimor (26 maj – 1 qershor 2025) nën moton “Nga zgjidhjet lokale te ndikimi rajonal”.
This post is also available in: MacedonianEnglish
