Kryetari i Komunës së Vevçanit, Sasho Jankoski, iu përgjigj thirrjes së CIVILIT të GJELBËR për të hapur temën e vlerave të gjelbra, drejtësisë sociale dhe anti-nacionalizmit.
CIVILI I GJELBËR: Cilat janë perspektivat e gjelbra të komunës tuaj?
Jankoski: Unë mendoj se Vevçani nuk është vetëm djepi i demokracisë siç e quajmë ne, por edhe një pionier në mendimin e gjelbër, mjedisor. Megjithëse shumë në vend nuk e dinë, shoqëria e parë ekologjike në Maqedoni u themelua në Vevçani në vitin 1987 në 2 Gusht me emrin “Miqtë e Natyrës”. Në veprimet eko-guerile në 1997, punëtorët nga “Makedonski Sumi” u dëbuan, për të cilën ngjarja njerëzit u gjykuan më vonë, duke përfshirë kryetarin e parë të Komunës së Vevçanit, Vasil Radinoski. Pas kësaj ngjarje deri më sot, në territorin e Komunës së Vevçanit nuk ka prerje, dmth mund të mburremi me një pyll të ruajtur bukur.
Përbërja e parë e Këshillit Komunal të Vevçanit në vitin 1999 me një vendim shpalli Monumentin e Zonës së Mbrojtur të Natyrës Burimet e Vevçanit “, për të njëjtën gjë në vitin 2012 që do të konfirmohet nga Kuvendi i Republikës së Maqedonisë duke e shpallur atë” Zonë e Mbrojtur Burimet e Vevçanit ” brenda kufijve aktualë. Vevçani për nga natyra janë njerëz sfidues, njerëz që e duan vendin dhe mjedisin e tyre dhe kujdesen për të dhe e ruajnë atë.
Nga viti i kaluar, më saktësisht nga 12 shtatori 2019, Komuna e Vevçanit, përkatësisht unë, në emër të saj si kryetar, morra përsipër menaxhimin e “Monumentit të Natyrës Burimet e Vevçanit “, ndërkohë që po kryeja një plan menaxhimi për menaxhimin e tij. Komuna aktualisht është në fazën e pajisjes me një shërbim roje dhe stafin e duhur profesional për krijimin e një departamenti të ri për mbrojtjen e kësaj zone.
Për ne, përparësia kryesore është Komuna e Vevçanit që të marrë një vulë të gjelbër si një komunë ekologjike, një komunë që merret mirë me ndotjen, mbeturinat komunale, zonën e mbrojtur dhe të ngjashme.
Vevçani në të kaluarën ishte një vend fitimi, ku u sollën ide të shkëlqyera nga jashtë të cilat u implementuan këtu. Ne do të dëshironim që së paku t’u siguronim qytetarëve tanë një mënyrë të përafërt dhe cilësi të jetës si ajo në vendet në modë nga ku, më parë duke u kthyer nga fitimi, ata mbartnin ato ide dhe vlera.
CIVILI I GJELBËR: Kur flasim për vlerat e gjelbra, dihet që ato nuk i referohen vetëm mbrojtjes së mjedisit, e cila, nga ana tjetër, shpesh ngatërrohet me termat që lidhen me higjienën komunale. Vlerat e gjelbra nënkuptojnë respektimin e dinjitetit njerëzor, që do të thotë drejtësi shoqërore dhe anti-nacionalizëm, strategji për zhvillim të qëndrueshëm, që do të thotë braktisje e parimeve të kapitalizmit liberal… Sa, sipas analizës suaj, dinë politikanët në vendin tonë?
Jankoski: Saktësisht, mendoj se shumë nuk janë të vetëdijshëm për këtë fakt. Ky është pikërisht qëllimi ynë, vlerat e gjelbra janë qëllimi ynë strategjik. Vlerat e gjelbra janë të përfshira në të gjitha strategjitë tona komunale, për zhvillim të qëndrueshëm në përfshirjen e përfshirjes sociale dhe më shumë. Pikërisht këtu në këtë, siç e quaj agjendë të gjelbër, ne shohim shansin për zhvillim, për hapjen e vendeve të reja të punës në lidhje me ekologjinë, turizmin në zonën e mbrojtur, etj.
Ne duhet të rrisim vetëdijen tonë në këtë pjesë. Në Evropë, mbetjet shihen si një burim për marrjen e energjisë elektrike, për marrjen e plastikës së ricikluar nga mbetjet organike, marrjen e humusit dhe të ngjashme. Ne kemi nevojë për të edukuar fëmijët që në moshë të vogël përmes shkollave se si të trajtojnë mbeturinat.
Në fushën e të drejtave sociale, komunat nuk kanë shumë kompetencë, sepse shteti ende ka fjalën kryesore këtu, edhe pse mendoj se ky është një gabim sepse komunat kanë një pasqyrë më të mirë në terren. Grupet e cenueshme të qytetarëve janë nën juridiksionin e Qendrave për Punë Sociale. Ne, si Komunë e Vevçanit, jemi në gjendje të japim ndihmë vetëm një herë për trajtim, Zoti na ruajt ndonjë tragjedi, kështu që në këtë pjesë duart tona janë të lidhura. Me buxhetin tonë modest, ne nuk jemi në gjendje të financojmë fushata të tilla si ndryshimi i mënyrës së ngrohjes, prokurimi i biçikletave, etj. Shpresoj që në periudhën më të shkurtër kohore të ketë decentralizim në këtë fushë dhe për shkak se pushteti lokal është më i afërti me njerëzit, do t’i marrë këto kompetenca dhe mjete financiare për t’u marrë me përbërësin social.
CIVILI I GJELBËR: Çfarë do të thoni për tensionet në rritje politike dhe të motivuara etnikisht në vendin tonë? Kush përfiton dhe kush humb?
Jankoski: Siç e përmenda më parë, Vevçani është djepi i demokracisë. Çështja “Vevcani” nga 1987 e largët dhe ngritja e zërit të atëhershëm kundër padrejtësive që na u shkaktuan dhe shkopinjtë elektrikë të parë të përdorur në një popull të zhveshur, është një simbol i rezistencës së parë të organizuar publike kundër shkeljes së të drejtave të njeriut dhe dinjitetit. Por disi, me ardhjen e Z. Grueski si Kryeministër, edhe këtu në Vevçani, nacionalizmi filloi të zërë rrënjë në djepin e demokracisë. Mendoj se këtu janë të përziera termat patriotizëm dhe nacionalizëm. Nën petkun e atdhedashurisë, nacionalizmi, shovinizmi janë të detyruar. Patriotizëm do të thotë të duash vendin tënd, të mos urresh grupe të tjera etnike sepse ato janë të ndryshme nga ti për nga gjuha, ngjyra e lëkurës, feja etj. Nacionalizmi ka qenë i rrënjosur në vendin tonë për një kohë të gjatë, por ai fitoi intensitetin më të madh gjatë regjimit të Kryeministrit Nikola Grueski. Unë personalisht mendoj se ne do të ndiejmë ende pasojat e këtij okupimi, sepse 12 vjet ushqim me nacionalizëm është një periudhë e shkëlqyer, kështu që, në përputhje me rrethanat, shërimi nga ajo periudhë do të jetë i vështirë.
Kush humb? Pra sinqerisht ne të gjithë humbasim, shteti humbet, bashkitë humbasin, njerëzit humbasin. Kjo funksionon vetëm në favor të një grupi të caktuar politikanësh që janë mësuar të qeverisin duke nxitur dhe kontrolluar nacionalizmin sipas nevojës, vetëm për politikat e tyre personale afatshkurtra. Por nacionalizmi është një mjet i rrezikshëm që mund të dalë lehtësisht nga kontrolli dhe nuk ka më kthim prapa.
CIVILI I GJELBËR: Çfarë duhet bërë në këtë drejtim?
Jankoski: Siç e përmenda më parë, ne ende jemi duke korrur frytet e nacionalizmit nga regjimi dhe do t’i korrim. Procesi i dëbimit të toksinave nga trupi në këtë rast me nacionalizëm është i vështirë për tu hequr, kështu që duhet një periudhë më e gjatë që trupi t’i shërojë ose dëbojë ato.
Çfarë është e nevojshme? Ata duhet të edukojnë të rinjtë që në moshë të vogël, ata duhet të mësojnë dhe të arsimohen që të kenë tolerancë, të praktikojnë vlerat demokratike evropiane, të mësojnë të gjejnë zgjidhje në situatat më të vështira pa iu drejtuar menjëherë nacionalizmit. Por mendoj se me hyrjen në NATO dhe tani me fillimin e negociatave me BE, tema e nacionalizmit do të humbasë ngadalë, ngadalë rëndësinë e saj dhe do të zhduket nga kjo zonë.
përpunimi i tekstit: A. Petrovska
This post is also available in: Macedonian
