Energjia elektrike është një pjesë integrale e jetës së përditshme të njerëzve. Pa të, shoqëria është pothuajse e pamundur të funksionojë normalisht. Me të, njerëzit ngrohin shtëpitë e tyre, udhëtojnë, punojnë dhe bëjnë të gjitha gjërat e nevojshme.
Bota përdor më së shumti lëndë djegëse fosile (qymyr, naftë dhe gaz) dhe energji bërthamore për t’u siguruar njerëzve energji elektrike ose energji për transport. Këto lëndë djegëse janë ndotës të mjedisit që ndikojnë fuqishëm në ndryshimin e klimës.
Prandaj, bota ka një zgjedhje tjetër për prodhimin e energjisë, dhe kjo është burimet e ripërtëritshme të energjisë. Por çfarë nënkuptojnë ato dhe si përdoren ato?
Burimet e ripërtëritshme të energjisë ose energjia e pastër janë burime të pashtershme që rinovohen vazhdimisht dhe vijnë nga natyra. Dielli, uji, era dhe biomasa janë burimet kryesore të ripërtëritshme të energjisë.
DIELLI Energjia nga dielli është vendi i parë dhe më i rëndësishëm në burimet e rinovueshme. Energjia e lëshuar nga dielli është e sigurt dhe më pak e dëmshme për mjedisin. Ne e përdorim diellin sot përmes paneleve diellorë për të gjeneruar energji elektrike, kolektorë diellorë të ujit, llamba, makina me energji diellore dhe të ngjashme.
Shkencëtarët vlerësojnë se dielli mund të plotësojë konsumin e energjisë në botë. Sasia totale e energjisë diellore që arrin sipërfaqen e planetit tonë në një sekondë është 384,6 septillion vat, që është mijëra herë më shumë se konsumi i përgjithshëm i energjisë në botë për tërë vitin që është mesatarisht tre trilionë vat.
ERA Energjia e erës është një nga thesaret më të mëdha, pasi era shpërndahet në të gjithë botën. Nëse shekuj më parë njerëzit e përdornin erën për të lëvizur anijet, sot po ndërtohen turbina me erë.
Shtetet kanë filluar të ndërtojnë ferma të tëra me turbina që gjenerojnë energji elektrike nga era. Era thjesht fryn fletët e turbinës, boshti i së cilës është i lidhur me një gjenerator që gjeneron energji elektrike.
UJI Energjia nga uji ose hidroenergjia është përdorimi i energjisë së ujit për të marrë energji elektrike. Bota kujton përdorimin e parë të ujit si burim energjie përmes shembullit të mullinjve të vjetër për bluarjen e miellit dhe sot përmes hidrocentraleve. Pjesën më të madhe në prodhimin e energjisë elektrike të pastër e kanë hidrocentralet e vegjël që ndodhen kryesisht në lumenj. Uji i lëngshëm me ndihmën e një turbine hidraulike të lidhur me një makinë elektrike gjeneron energji elektrike.
Shkencëtarët janë të ndarë në lidhje me energjinë hidrike. Edhe pse është një fakt i padiskutueshëm që ato japin energji të pastër, nga ana tjetër, ndërtimi i tyre shkatërron seriozisht natyrën. Shpyllëzimi për të ndërtuar hidrocentrale rrezikon biodiversitetin dhe bën që lumenjtë të thahen.
Në vitin 2020, Fondi botëror për natyrën (WWF), BirdLife dhe OJQ të tjera i bënë thirrje Bashkimit Evropian të prezantojë një kornizë ligjore për ndërtimin e hidrocentraleve, pasi analiza e tyre tregoi se popullsia e peshqve të ujërave të ëmbla ishte ulur me 93 përqind që nga viti 1970.
BIOMASA Për të përftuar biomasë përdoren pjesë biologjikisht të zbërthyeshme me origjinë shtazore ose bimore. Gjithashtu merret biogaz nga plehu i kafshëve dhe kulturat e tjera.
Përpunimi i tyre siguron energji që përdoret në amvisëri. Biomasa mund të përdoret për të bërë biokarburante për transport, bio-ngrohje ose bio-energji elektrike. Një shembull i vogël i përdorimit të biomasës nga mbeturinat e drurit është marrja e peletit të dobishëm për ngrohjen e shtëpisë. Djegia e peletit lëshon 20 herë më pak gazra të dëmshëm se dru zjarri. Megjithatë, edhe pse në një shkallë më të vogël, pelet kontribuojnë në ndotjen e mjedisit.
Bota ka bërë hapa të rëndësishëm në investimin në energji të rinovueshme në pesë vitet e fundit. Analizat nga Agjencia ndërkombëtare e energjisë së rinovueshme (IRENA) tregojnë se një e treta e energjisë së prodhuar vjen nga këto burime. Vlerësohet se deri në vitin 2050, 65 përqind e energjisë do të prodhohet nga burime të ripërtëritshme të energjisë.
Përgatitur nga: Andrea Çobanova
This post is also available in: Macedonian
