Verëra jashtëzakonisht të nxehta, thatësira, dimra të gjatë të thatë dhe shira më intensive të ndjekura nga përmbytje janë fenomenet kryesore që përshkruajnë më mirë ndryshimet klimatike. Por çfarë do të thotë ndryshim klimatik dhe pse flitet kaq shumë?
Përkufizimi themelor: ndryshimi klimatik është një ndryshim afatgjatë në klimën globale ose rajonale, më së shpeshti për shkak të ngrohjes globale.
Kur ndryshimi ndodh natyrshëm, është një proces i ngadaltë që zgjat qindra vjet, ndërsa ndryshimi aktual i klimës ndodh shumë më shpejt. Aktiviteti njerëzor dhe përdorimi i lëndëve djegëse fosile (gaz, naftë dhe qymyr) janë fajtorët më të mëdhenj për ndryshimin e klimës.
Prodhimi afatgjatë dhe djegia e lëndëve djegëse fosile kanë çuar në një rritje të të ashtuquajturve gazra serrë në atmosferë, dmth ato shkaktojnë efektin serë. Janë këto gazra që kapin nxehtësinë nga rrezet e diellit brenda atmosferës dhe bëjnë që temperatura mesatare e tokës të rritet.
Ngrohja globale ndikon në burimet themelore njerëzore siç janë ushqimi dhe uji. Uji i pastër është jetik për shëndetin e njeriut, por në dhjetë vitet e fundit uji ka humbur për shkak të ngrohjes globale në sasi të mëdha. Instituti botëror i burimeve (wri) parashikon që deri në vitin 2025, deri në 3.5 miliard njerëz mund të përjetojnë mungesë uji. Nga ana tjetër, prodhimi i ushqimit është në rënie pasi thatësira afatgjata ulin rendimentin e produkteve bujqësore.
Nëse gati 150 vjet më parë temperatura mesatare e tokës ishte 0.16°C tani ajo është 1.02°C. 20 vitet e fundit, sipas të dhënave nga matjet vjetore të nasa, janë vitet rekord më të ngrohta.
Shkencëtarët pajtohen se tendenca e ngrohjes nuk mund të ndalet ose të përmbyset, por mund të ngadalësohet. Shumica e studimeve shkencore parashikojnë që një rritje e temperaturës prej 2°C ka të ngjarë të ndodhë pas vitit 2032 dhe është procesi më i padëshirueshëm në të cilin do të ndodhin ndryshime të pashmangshme klimatike si:
- ngritja e nivelit të deteve dhe oqeaneve globale me 7 deri në 8 metra do të detyrojë rreth dy miliardë njerëz të largohen nga qytetet e tyre bregdetare.
- thatësira në shumë pjesë të afrikës që do të bëjë që të paktën 33 milion njerëz të kanë mungesë ushqimi.
- shkrirja e akullit të antarktikut perëndimor, i cili kontribuon në ngrohjen edhe më të madhe të tokës.
Bota dha alarmin në 1992, kur disa vende në rio de zhaneiro nënshkruan konventën kornizë për ndryshimet klimatike (unfccc). Vendet nënshkruese kanë rënë dakord për një numër angazhimesh, veçanërisht në ndjekjen e politikave për të ulur emetimet e gazeve serë.
Por lëvizja që do të mbahet mend në historinë e njerëzimit është nënshkrimi i marrëveshjes ndërkombëtare për ndryshimet klimatike në paris (marrëveshja e parisit) më 12 dhjetor 2015, për faktin se kjo marrëveshje është miratuar nga të gjitha 196 vendet në botë.
Marrëveshja i detyron vendet të ulin gazrat serë në mënyrë që të ngadalësojnë ngrohjen globale. Qëllimi është që temperatura mesatare globale të mbahet nën 2°C.
Çdo vend duhet të identifikojë, planifikojë dhe raportojë rregullisht se çfarë bën në mënyrë specifike për të zbutur ngrohjen globale. Për të zvogëluar emetimet e gazeve serë, përdorimi i lëndëve djegëse fosile duhet të zëvendësohet nga burime të ripërtëritshme të energjisë. Vendet janë zotuar të heqin dorë nga qymyri dhe nafta, të ndërtojnë ferma me erë, të instalojnë panele diellore dhe të përdorin hidrocentrale. Me këtë marrëveshje, vendet e pasura të zhvilluara u zotuan të ndihmojnë vendet e varfra në mënyrë që edhe ata të mund të braktisin përdorimin e lëndëve djegëse fosile.
Sidoqoftë, sjellja njerëzore është një nga çështjet kryesore në luftimin e këtij problemi global, siç janë ndërgjegjësimi më i lartë mjedisor, përdorimi i automjeteve elektrike, përdorimi racional i energjisë elektrike dhe burimeve të tjera, kujdesi për biodiversitetin, riciklimin dhe një sërë ndryshimesh të tjera në shoqëri, ekonomi, politikat dhe praktikat në nivel global dhe lokal.
Përgatitur nga: Andrea Çobanova
This post is also available in: Macedonian
