Цементарница Усје обвинета за најголем загадувач, пречистителната станица во Скопје, надеж гледа во нов грант од ЕУ, дали во Северна Македонија можеме да посочиме место за кое би рекле дека е еколошки чисто, што се случува со селектериањето на отпадот во домаќинствата, се прашања за кои ГринЦИВИЛ побара одговор од Каја Шукова, министерката за животна средина и просторно планирање.
ГринЦИВИЛ: Каде е вистината за Цементарница? Имате ли увид? Од компанијата велат дека имаат вградено филтри и не го загадуваат воздухот, градоначалничката Арсовска пак тврди дека тие се еден од најголемите загадувачи?
Шукова: Согласно постојната законската регулатива, Цементарница Усје поседува А интегрирана дозвола во која точно се дефинирани услови за работа и начини на мониторирање. Како компанија точно знаат што сѐ треба да има за да го намалат загадувањето на животната средина. Цементарницата се мониторира на две емисиони точки, тоа се ротациона печка 3 и ротациона печка 4. Податоците што ги има Министерството и врз основа на селф-мониторингот на Усје, е дека средно месечните емисиони концентрации од овие две емисиони точки се под стандардите, значи не вршат загадување. Ние само ја следиме интегрираната дозвола во соработка со Државниот инспекторат за животна средина. Од нивната контрола произлегува дека во двете ротациони печки како систем на прочистување се вградени вреќести филтри, што е утврдено и со интегрираната дозвола, со стапка на искористеност од 100 %. Така што тоа што е побарано од нив, тие го исполнуваат.
ГринЦИВИЛ: Тогаш, на што се должи коментарот на градоначалничката Арсовска?
Шукова: Претпоставувам дека се должи на вонредниот надзор што го направи Инспекторатот за животна средина со што се утврди дека од котларата за парно греење на просториите се покажува надминување на азотниот оксид. Веднаш беа задолжени од Инспекторатот да се префрлат на греење на гас. Бидејќи беше изречена казна, согласно правната регулатива се поведе постапка за спогодување, која ја води Министерството. Имаше две седници на кои, за жал, не успеавме да се спогодиме со Цементарница. Согласно законот, најверојатно Државниот инспекторат за животна средина ќе пристапи кон прекршочна постапка, па ќе видиме како ќе се одвива процесот. Секако задолжението да се префрлат на гас останува.
ГринЦИВИЛ: Кога конечно ќе се воведат регулативи за селекција на отпадот од страна на секое домаќинство?
Шукова: Законски се поставени. Од нашите сознанија само Општина Прилеп работи по ова прашање. Јас апелирам до сите да го следат нивниот пример, бидејќи ова не е од скоро, тие неколку години наназад успешно го спроведуваат селектирањето. Во нашите закони постои опцијата, локална е надлежноста. Треба да се постават посебни контејнери, со различна боја во кои точно се знае што ставате од отпадот. Она што ние како држава можеме да помогнеме е од надоместокот за најлонски кеси што го собравме оваа година, ќе распишеме јавна набавка за отприлика 7.000 контејнери со големина 1,1 метар кубен и да ги поделиме на сите општини, согласно нивната големина и бројот на жители.
Има изолирани примери низ годините каде општините се обидуваат да направат примарна селекција на отпадот. Она што е добро што колективни постапувачи се тие што ќе го соберат и транспортираат отпадот што ќе биде собран во овие контејнери.
ГринЦИВИЛ: За кои подрачја во државата може да се каже во моментов дека се еколошки чисти? Може ли да посочите каде се критичните точки на загадувањето во цела држава?
Шукова: Не можеме да истакнеме во моментот, знаете ако, да речеме, одредено подрачје сме го заштитиле, секогаш ќе се јават проблеми што ќе мора да ги надминеме. Во делот на загадувањето на воздухот многу се битни климатските фактори. Се направи доста изминатите години, особено во делот на замена на системите на греење, државата интервенираше во многу јавни установи во соработка со општините. Општините субвенционираа во голем дел и граѓаните да можат да си ги променат грејните тела. Во однос на загадувањето на воздухот се работи за долг процес во кои се потребни големи инвестиции, треба промена во навиките. Треба постојано да ги информираме граѓаните. Јас се надевам дека кога ќе ги спроведуваме кампањите, преку едноставните примери граѓаните ќе можат да разберат и да делуваат.
ГринЦИВИЛ: До каде е процесот со Пречистителна станица Скопје?
Шукова: Јас сум секогаш оптимист. Мислам дека процесот оди во добра насока. Останати се уште некои документи што треба да се потпишат. На 22 март го потпишуваме договорот за грант. Обезбеден е грант од еден механизам на ЕУ, се вика Western Balkans Infrastructure Facility, значи грант пари за да се ослободи дел од заемот кој што е обезбеден од двете банки. Мислам дека овој проект оди во добра насока и скоро ќе почнеме со негова реализација.
Биљана Јордановска
во соработка со С. Крамарска
камера и фотографија: Александар Ризински
монтажа: Ариан Мехмети
