Оваа недела, за време на состанокот на Генералното собрание на Обединетите нации во Њујорк, ќе започнат преговорите на министерско ниво за планирање на Самитот на иднината во 2024 година. Со оглед дека колективна иднина зависи од трансформативната промена во нашиот однос со планетата, ваквото здружување со заеднички напори за спас на планетата мора да биде на врвот на агендата, пишува Project Syndicate.
Во нивната сторија се укажува на последниот извештај од Меѓувладиниот панел за климатски промени кој покажува дека глобалното затоплување треба да ја достигне или надмине меѓународно договорената цел од 1,5º Целзиусови во наредните две децении, дури и во најдоброто сценарио за постигнување нето-нула емисии до 2050 година.
И покрај овие ризици и предизвици, сè уште е можно да се постигне зелена и правична глобална економија. Добра почетна точка би било земјите и заедниците кои имаат најголема корист од децениската планетарна експлоатација да признаат дека имаат посебна одговорност да помогнат во ублажувањето на климатската криза. Богатите земји ширум светот се одговорни за околу половина од историските емисии на јаглерод, кои се од суштинско значење за нивниот развој.
Парискиот климатски договор, пишува Project Syndicate, на тој начин експлицитно нагласува дека управувањето со животната средина мора да продолжи врз основа на „заеднички, но диференцирани одговорности“ – суштински принцип на Рамковната конвенција на ОН за климатски промени усвоена на Самитот за Земјата во Рио де Жанеиро во 1992 година.
„Во богатите земји, каде што богатите се одговорни за многу повеќе емисии отколку сиромашните, еколошките решенија мора да прават разлика помеѓу високи и ниски емисии. И додека земјите со низок и среден приход имаат непобитно право да го продолжат растот, тие мора да се развиваат поодржливо за доброто на своите граѓани. Билатералната соработка, како и мултилатералните институции, треба да им помогнат да ги усогласат своите политики со целите за намалување на емисиите, заштитата на биолошката разновидност и промената кон кружна економија.
За да се создаде потребната политичка волја да се заложат за праведна зелена транзиција, на земјите им е потребна визија за изобилство на енергија, богат биодиверзитет и просперитетна планета. За таа цел, како членови на Советодавниот одбор на Високо ниво за ефективен мултилатерализам (HLAB) на генералниот секретар на ОН, предлагаме Пактот за иднината, кој е предложен како резултат на Самитот на иднината, да го вклучи сет на препораките за ребалансирање на односот меѓу луѓето и планетата наведени во извештајот што HLAB го достави до Генералниот секретар на ОН во април“, велат авторите на сторијата.
Според нив за земјите во развој, зелената транзиција нуди шанса да се приклучат на рангот на земјите со високи приходи во светот. Иако немаат финансиски средства за финансирање амбициозни политики како што се американскиот Закон за намалување на инфлацијата и Европскиот зелен договор, многу од овие земји имаат изобилство природни ресурси, како што се шумите кои мора да се заштитат за да се зачува планетата и потребните критични минерали и ретки земји. за да се постигне енергетска транзиција.
На претстојниот Самит на иднината, тие можат да предложат и преговараат за мултилатерални договори и механизми за финансирање за да се обезбеди праведна климатска транзиција заедно со Целите за одржлив развој. Веќе се поставени темелите на Пактот за иднината кој работи за луѓето и планетата. Првиот чекор е да се реафирмираат постојните обврски од договорот – вклучувајќи го климатскиот договор од Париз, глобалната рамка за биолошка разновидност Кунминг-Монтреал и други и да се забрза напредокот со временските цели.
Пактот, исто така, треба да се заложи за нето-нула емисии; постепено исфрлање на фосилните горива; обезбедување чиста енергија за 800 милиони луѓе кои немаат пристап до електрична енергија; запирање на уништувањето на шумите (вклучувајќи нов механизам за поттикнување за заштита на стоечките шуми); цели на биолошката разновидност кои ги почитуваат правата на домородните народи и локалните заедници; регенерација на природни системи; и планета без загадување.
За овие промени се потребни инвестиции и огромни финансиски средства, но пред сѐ правичната зелена транзиција бара трансфер на знаење и технологија. Препораката е Пактот да вклучи јасни очекувања и обврски од сите, а Самитот на иднината наредната година, да придонесе кон обврзување и почитување на целите кон одржлива и правична зелена транзиција.
Подготви: Б. Ј.
