Европската унија и Србија минатата недела потпишаа договор за соработка за основање на критичниот рудник за литиум, со германскиот канцелар Олаф Шолц во Белград да го потпише пактот и покрај противењето на еколошките активисти.
Шолц, српскиот претседател Александар Вучиќ и потпретседателот на Европската комисија Марош Шефчовиќ потпишаа стратешко партнерство во вредност од неколку милијарди евра за екстракција на литиум во северозападна Србија.
Минералот, кој е од суштинско значење во производството на обновливи батерии, во последните децении стана еден од најбараните природни ресурси во светот, при што се верува дека српската долина Јадар ги содржи најголемите резерви во Европа.
Екологистите изразија загриженост дека рудникот може да ги загади виталните извори на вода и да влијае на локалните заедници, но Шолц рече дека проектот ќе ги исполни „највисоките стандарди“ за заштита на животната средина.
„Ние ќе го поддржиме ова и ќе го направиме нашиот дел за да обезбедиме имплементација на [еколошките стандарди]“, рече Шолц.
Шефчовиќ го опиша потпишувањето на пактот како „историски ден“, кој може дополнително да ги продлабочи врските на Србија со ЕУ.
Земјата има официјален кандидатски статус за унијата од 2012 година, но односите се влошија во последниве години поради авторитарниот пресврт на Вучиќ и неговите пријателски односи со Москва и Пекинг.
Намалување на зависноста на Европа од Кина
Шолц смета дека договорот со Србија е шанса да се намали зависноста на Европа од Кина како извор на критични суровини.
За Белград, во меѓувреме, партнерството може да помогне да се позиционира српската економија како клучен столб на зелената транзиција во Европа, што ќе донесе приходи, инвестиции и работни места. Според Вучиќ, пактот би можел да вреди до 6 милијарди евра (6,5 милијарди долари).
Австралискиот рударски гигант Рио Тинто процени дека регионот може да произведе до 58.000 тони литиум годишно.
Договорот може да претставува удар за Кина, која наводно била заинтересирана за наоѓалиштата на литиум во Србија. Претседателот Си Џинпинг го посети Белград во мај.
Опозиција од локални активисти
Проектот за литиум се покажа како многу контроверзен низ Србија.
Опозицискиот политичар Александар Јовановиќ Ќута, кој предводеше голем број еколошки протести во Србија, го нарече договорот „смртна казна“ за регионот.
Активистите планираа демонстрации пред претседателската палата во Белград за време на церемонијата, но областа беше опколена.
Кабинетот на германскиот канцелар тврди дека вклучувањето германски компании е најдобриот начин да се осигура дека рудникот е еколошки.
Рудникот, исто така, се соочи со правни пречки, при што Уставниот суд на Србија неодамна ја укина привремената забрана за развој на проектот.
Критичарите ја доведуваат во прашање независноста на судот, тврдејќи дека владата на Вучиќ го искористила за да се спротивстави на заштитата на животната средина.
извор: German News Service
