За зелените политики на глобално ниво, но првенствено на Западен Балкан, за идеите, иницијативите и нивното имплементирање, како и фактичката состојба на теренот наспроти ветувањата на политичките елити, разговаравме со Гудрун Штајнакер, поранешна амбасадорка на Германија и потпретседателка на Асоцијацијата на Југоисточна Европа и член на одборот во Фондацијата Евронатур.
Џабир Дерала: Амбасадорке Штајнакер, вие сте еден од најангажираните и највредните амбасадори, пензионирани амбасадори што ги познавам, особено во областа на зелените прашања во земјите од Западен Балкан. Вашиот ангажман во однос на зелените прашања во Западен Балкан и пошироко, но особено во овој регион, е проследен со голем број прашања.
Можете ли да ни кажете малку повеќе за вашите главни активности, главни иницијативи и кои се предизвиците во тој поглед?
Гудрун Штајнакер: Најпрво, многу ви благодарам за комплиментот, што ме поканивте на овој разговор. Не би рекла дека сум еден од најангажираните. Сигурно има и други кои се поангажирани.
Но, навистина, мојата позиција како потпретседател на Асоцијацијата на Југоисточна Европа и член на одборот во Фондацијата Евронатур, двете германски организации, ја гледам како можност за промовирање на прашањето за одржлив и зелен развој и за зачувување на уникатниот, навистина уникатниот, биодиверзитет во Западен Балкан. А мојот главен проект сè уште е Улцињ Салина, солените садови во Улцињ во Црна Гора, на границата со Албанија, кои беа речиси уништени. Производството на сол сé уште е уништено. Се надеваме дека ќе го обновиме. Но, со напорите на локалните и националните активисти во Црна Гора, а некои од нив сега се мои пријатели, и Фондацијата Еуронатур, успеавме формално да ја заштитиме Салината, а се надеваме и да го обновиме производството на сол.
ЦИВИЛ Медиа: Ги слушаме политичките елити во Западен Балкан, а исто така и ширум светот, но кога зборуваме за Западен Балкан, слушаме како политичките елити имаат свои говори полни со зелени идеи, зелени иницијативи, зелени ветувања итн.
Но, многу малку од тоа всушност се случува на терен, бидејќи по извесно време гледаме дека откако ќе се направат размислувањата, откако ќе се испорачаат ветувањата, всушност политичките елити стапуваат во многу блиски врски со бизнисот. А бизнисот навистина не се грижи за животната средина. Бизнисот навистина не се грижи за климатските промени.
Сè што ги интересира е брз профит, и како да го претворат профитот и како да го направат своето богатство подобро и поголемо, и да станат помоќни во општеството за да можат да заработат уште повеќе пари. Значи, дали мојата проценка е во ред, мислам точна, или можеби е уште полоша во некоја смисла?
Штајнакер: Мислам дека ставот и практичната политика на елитите во Западен Балкан само го одразува она што доаѓа од Европа и другите држави. Знаеме за активностите на Кина, кои не го земаат предвид одржливиот развој.
ЕУ има зелен договор, но се сомневам дека тоа е зелен договор. Тоа ќе биде договор. И тие се многу заинтересирани сега да ги користат ресурсите на Западен Балкан, без разлика дали е тоа вода, мали хидроцентрали. Знаеме дека се многу штетни за биодиверзитетот, суровините, шумите. И бидејќи државите од Западен Балкан се доста корумпирани, многу малку од ова се разоткрива или многу малку се прави против тоа. Но, проблемот за мене е навистина соучесништвото, вклучително и соучесништвото на ЕУ.
Исто така, постои овој јаз помеѓу убавите разговори, одржливоста, како што реков, Зелениот договор, а потоа и реалноста на теренот. И не сакам да го спомнувам овде сега, јас сум поранешен германски дипломат, па не сакам директно да ја напаѓам германската влада, но, јас сум многу критична кон она што тие го прават овде во регионот во овој поглед. И тие многу често прават спротивното од она што го проповедаат. А тоа е лицемерно, огромно лицемерие, би рекла.
ЦИВИЛ Медиа: Да. Па, очигледно, многу е лесно да се види како Зелениот договор станува само договор, што вие го наведовте во вашиот одговор и ви благодарам многу за тоа.
Сега, би сакал брзо да се префрлам на политичката безбедносна и политичка ситуација во Западен Балкан. Знаете што се случува, многу сте информирани и знаете доста детали од минатото, од сегашноста. И веројатно имате свои ставови за тоа какви се перспективите за Западен Балкан. Но, дали можете брзо да ја процените политичката ситуација на веројатно најделикатната земја на Западен Балкан, ситуацијата во Босна и Херцеговина?
Штајнакер: Бев во Босна само еднаш оваа година, во мај. Да, и навистина, имав некои разговори, но главно со германски претставници, вклучително и амбасадорот и шефот на Гете-институтот, кои навистина се обидуваат да направат добра работа таму, но тоа е речиси невозможно. Мислам дека многумина ја гледаат Босна и Херцеговина како еден вид неуспешна држава затоа што трите етнички групи меѓусебно се блокираат. И знаеме дека елитите, сите го знаат тоа за Додик и Озечовиќ, дека се длабоко инволвирани не само во корупцијата, туку тоа оди многу подалеку од корупцијата, а тоа има толку негативно, обесхрабрувачко влијание врз општеството. Но, јас гледам ист вид на песимизам и, да, беспомошност.
Очај, можеби очај. Исто така со обичните луѓе овде во оваа земја. Но, Босна е многу посебна и ми е многу драга затоа што беше уникатно место со уникатен живот на различни етнички, верски групи заедно. Дали тие биле етнички толку различни, тоа е исто така прашање. Но, тоа е многу интересно и јас истражував како студент таму и го засакав, иако тоа беше за време на Југославија, а Југославија не беше само она што ние би го нарекле либерална демократија, но сепак многу работи беа можни, многу повеќе отколку во други комунистички земји. И кога се урна под нападот, прво на Србија, а потоа и на Хрватска, бев многу, многу тажна.
Сè уште ќе најдете прекрасни луѓе, исто така многу ангажирано општество, граѓанско општество, особено во областа на зачувување на природата, заштитата. И јас не сум во позиција навистина да променам нешто таму, но можам да ги поддржам, исто така, морално и можеби и со мали проекти сите овие фантастични активисти кои се борат и покрај сета реалност на теренот. И мислам дека ова е надежта и позитивниот став што ни треба.
Само тоа ќе ја промени оваа држава. Немам надеж за политичките, па дури и не за повеќето бизнис елити. И има некои добри интелектуалци, но особено прекрасни помлади и не толку млади луѓе кои навистина секојдневно се борат да не им се сечат шумите на диво, да нема диво рударство, иако има, да не продолжат да градат мали хидроцентрали, дека таму ја зачууваат уникатната природа.
Но, целиот Западен Балкан има уникатна природа. Ова е навистина богатство што го имате. И тоа е многу важно сега во овие времиња на климатски промени. Ни треба ова. Знаеме дека биодиверзитетот, покрај климатската криза, е другата голема криза со која се соочуваме. И да, и најдоброто што можеме да го направиме е да ги поддржиме луѓето кои се борат за ова уникатно богатство што го имаме во срцето на Европа.
Има кампања на трите невладини организации, Bankwatch, Riverwatch и Euronatur, во однос на водата, Save the Blue Heart of Europe. И оваа кампања е во тек и сé уште е борба и веројатно ќе биде борба уште долго. Но, тоа е и за да им покажеме на оние граѓани кои се откажуваат, дека вреди да се бориме.
И во Босна наоѓаме факт кој е многу важен. Многу такви активности, иницијативи, кои работат преку граница, не гледаат дали е Република Српска или Федерацијата ако се работи за нивна заедничка цел, тие се заедно. А и меѓународната заедница не го гледа ова. Не го гледа и не го поддржува доволно. А ако се во прашање интересите на компаниите, тие дури се обидуваат да се борат против тоа. И тоа е нешто што мислам дека мораме да го објавиме јавно. Тоа е нешто што вие, вашата организација може да го направи. Со Green Civil веќе го правите тоа и ве молиме продолжете да го правите тоа. Тоа е многу важно, објавување на она што всушност се случува на терен, но и давајќи им надеж на луѓето дека можат да се борат против неправдата и да ја спасат природата.
ЦИВИЛ Медиа: И дека луѓето можат да направат многу работи кои можат да ја променат нивната иднина.
Штајнакер: Да, и нивното секојдневие сега и иднината.
ЦИВИЛ Медиа: Дека очај не е одговор.
Штајнакер: Не, тоа не е решение.
ЦИВИЛ Медиа: Дејствувањето е решението.
Штајнакер; Надежта и борбата се решението.
ЦИВИЛ Медиа: Почитувана амбасадорке, многу сум благодарен за вашето време и за вашиот придонес, вашето учество на конференцијата за одбрана на демократијата и човековите права овде во Скопје и за вашата постојана посветеност за благосостојбата на демократијата на Западен Балкан и зелената иднина. Ви благодарам навистина многу.
Штајнакер: Ви благодарам многу што ме поканивте.
Разговорот го водеше: Џабир Дерала
Камера и монтажа: Ариан Мехмети
Транскрипција и превод: Наташа Цветковска
Фотографија: Роберт Атанасовски/ ЦИВИЛ
This post is also available in: English
