Në gjithë Ballkanin Perëndimor, kalimi në ekonomi qarkulluese po merr formë ngadalë përmes një game të larmishme iniciativash – disa të udhëhequra nga qeveritë lokale, të tjera nga shoqëria civile, bizneset ose donatorët ndërkombëtarë. Ndërsa sfida si paqëndrueshmëria politike, infrastruktura e dobët dhe ndërgjegjësimi i kufizuar publik vazhdojnë, po shfaqen përpjekje konkrete për të promovuar menaxhimin e qëndrueshëm të mbetjeve, efikasitetin e burimeve dhe inovacionin e bazuar në komunitet.
Këta artikuj të shkurtër nxjerrin në pah shembuj nga secili vend në rajon, duke shfaqur hapa të hershëm drejt praktikave rrethore që kanë potencialin të frymëzojnë një transformim më të gjerë. Ne gjithashtu ftojmë audiencën tonë të ndajë histori dhe informacione rreth shembujve të tjerë të mirë që ata njohin.
Në Serbi, një nga drejtimet më premtuese brenda përpjekjeve të ekonomisë qarkulluese është shfaqur në fushën e paketimit të qëndrueshëm dhe reduktimit të mbetjeve industriale, veçanërisht përmes inovacionit në sektorin privat. Disa kompani dhe startup-e po udhëheqin përpjekjet për të futur dizajnin rrethor në proceset e prodhimit – duke u përqendruar në materialet e riciklueshme, ciklet e zgjatura të jetës së produkteve dhe sistemet e paketimit të kthyeshëm.
Një shembull kyç është modeli i Përgjegjësisë së Zgjeruar të Prodhuesit (EPR) i promovuar përmes Shoqatës së Industrisë së Riciklimit të Serbisë dhe në përputhje me Strategjinë Kombëtare të Menaxhimit të Mbetjeve të Serbisë. Sipas profilit të vendit të OECD-së për Serbinë, reforma e mbetjeve të paketimit ka qenë qendrore për përafrimin me direktivat e BE-së. Detyrimet EPR i kanë inkurajuar prodhuesit të rimendojnë rrjedhat e materialeve dhe të investojnë në rrjetet e riciklimit.
Në qytetin e Inxhia, parku eko-industrial JUBMES pret disa kompani që ripërdorin nënproduktet industriale në zinxhirë të tjerë prodhimi, duke demonstruar rrethshmëri në një shkallë më të gjerë. Në mënyrë të ngjashme, sistemet e paketimit rrethor në sektorë si ushqimi dhe pijet kanë filluar të fitojnë terren, veçanërisht në bashkëpunim me projekte pilot të financuara nga BE-ja.
Jashtë zonës industriale, iniciativa më të vogla – shpesh të pambështetura nga shteti – po hapin rrugën për ndryshime nga poshtë lart. Një shembull i tillë është Startit Recycle, një iniciativë teknologjike qytetare me bazë në Beograd që eksperimenton me mbledhjen e mbeturinave elektronike dhe ndërtimin e ndërgjegjësimit midis të rinjve dhe profesionistëve urbanë. Megjithëse ende të kufizuara në shkallë, veprime të tilla kontribuojnë në një kulturë në rritje të rrethshmërisë në qytetet e Serbisë.
Pavarësisht normave të ulëta të riciklimit në përgjithësi (nën 10% sipas të dhënave të fundit të Eurostat), këto zhvillime tregojnë se inovacioni, kur kombinohet me presionin rregullator dhe angazhimin publik, mund të vendosë themelet për modelet e ekonomisë rrethore të përshtatura me industrinë lokale dhe modelet e konsumatorëve.
Përgatitur nga ekipi i CIVIL-it të Gjelbër, me kërkim dhe redaktim të mbështetur nga IA (ChatGPT/OpenAI), në kuadër të nismës së rrjetit LogEx
Përmbajtja është pjesë e projektit të CIVIL-t / CIVIL-i i Gjelbër “Më jepni pesë!” në kuadër të nismës së madhe rajonale për të shënuar Javën e Ekonomisë Qarkulluese në Ballkanin Perëndimor (26 maj – 1 qershor 2025) nën moton “Nga zgjidhjet lokale te ndikimi rajonal”.
This post is also available in: MacedonianEnglish
