Наjважните прашања на денешницата беа теми на вчерашната конференција „Зелените доаѓаат 2020“ на ЦИВИЛ: Зелени вредности, социјална правда и антинационализам, која се одржа во хотел Парк Резиденс, во партнерство со Фондацијата Хајнрих Бел.
Говорници на конференцијата беа Марион Краске од Фондацијата Хајнрих Бел, директорка на регионалната канцеларија за БиХ, Северна Македонија и Албанија. На листата на говорници се: Роберт Алаѓозовски, Национален координатор за интеркултурализам, Илхан Рахман, заменик министер за политички систем и односи меѓу заедниците, Џељо Хоџиќ од Агенцијата за остварување на правата на заедниците, како и претставници на други владини ресори, локалната самоуправа, невладиниот сектор и бизнис заедницата. На конференцијата ќе говорат и четворица претставници на ЦИВИЛ – Петрит Сарачини, Биљана Јордановска, Дехран Муратов и Џабир Дерала.
Марион Краске истакна дека глобалното затоплување влијае на сите нас и на целата планета, како што и луѓето придонесуваат за сите климатски промени.
„Што правиме на дневна основа? Ние произведуваме и користиме непотребно голема количина бензин, нафта, јаглен и природен гас што го гориме секој ден за да ги затоплиме нашите домови, да ги напојуваме нашите возила, да произведуваме стоки и да обезбедуваме електрична енергија. Ако ја користите апликацијата AIR Visual – можете да видите каде сме со овие активности… тоа е апликација за смог ширум светот. Сараево / Скопје се всушност во топ 10 на најзагадените метрополи ширум светот. Овој фосилен пристап не успеа бидејќи ние го уништуваме сопствениот простор за живеење. Всушност … Ние ги загрозуваме нашите животи – и оние на нашите деца“, истакна Марион Краске. Според неа одговорот на сето отва е зелена транзиција. „Но, зелената транзиција значи многу повеќе од само техничка промена од јаглен или нафта кон ветер или сонце. До обновливи извори на енергија. Тоа значи вистинска, сеопфатна промена во општото размислување. Зелено не значи ништо повеќе и ништо помалку од одржливо грижливо. Тоа значи: Грижа за нашите деца, грижа за следните генерации. Грижа за планетата“, додаде Краске.
Зелените вредности треба да станат мејнстрим и тие не треба да се дел од зелените партии туку треба да се прифатени од сите партии. Зелените вредности се подржани од СДСМ, а потоа влегоа и во владините процедури, истакна Роберт Алаѓозовски, Национален координатор за интеркултурализам, едно општество, развој на културата и меѓуресорска соработка.
„Студиите кажуваат дека спроведувањето на Рамковниот договор не дава значајни резултати и дека има се уште недоверба и етничка поделеност и има потреба од уште работа. Политиките треба да се патриотски, но не да се тесно поврзани за една нација“, истакна Алаѓозовски.
Илхан Рахман, заменик министер за политички систем и односи меѓу заедниците
истакна дека национализмот води до изолација, радикалистички движења, и дека приоритет на сегашната Влада е градење на едно општество за сите и отфрлања на сите радикални движења.
„Често национализмот носи говор на омраза, во нашиот систем се предвидени идеи за заштита од истиот, но, да се успее во борбата е потребна меѓуресорска соработка и меѓуинституционална. Обвинителството и народниот правобранител се важни органи, верувам дека со новиот Закон за антидискриминација ќе се донесе поголемо значење, очекувам за влијае позитивно“, додаде Рахман.
Џељо Хоџиќ од Агенцијата за остварување на правата на заедниците
истакна дека во државава има добра легислатива, но дека се потфрлува во праксата во однос со помалубројните заедници, кои имаат свои предизвици за да си ги остварат своите права.
„Ние како држава во главно имаме добра легислатива но потфрлуваме во праксата, врзано со помалу бројните заедници кои имаат предизвиици да си ги остварат правата, правичната застапеност согласно последниот попис од 2002 година, оприлика се на половина од остварување од застапеност правична во институциите. Недостига наставен кадар во образованието, книги за учениците, медиумите кои продуцираат на јазиците на заедниците“, истакна Хоџиќ.
Петрит Сарачини во однос на говорот на омраза истакна дека на таа тема треба да и се пристапи од повеќе чинители и дека не е доволно само од институциите.
„Оваа тема треба комплексно да ја опфатиме, да и се пристапи од повеќе чинители, не ни е доволно само од институции, треба од општеството, желбата не доаќа само од себе, туку е производ на некакви вредности. Треба да се вклучи граѓанскиот сектор, економскиот, образованието, за да имаме услови во кои граѓаните нема да бидат ставени во позиција да го унисштуваат своето оптшество, релациите со луѓето и средината“, истакна Сарачини.
Градоначалникот на Куманово, Максим Димитриевски, истакна дека кога зборуваме за зелено сите ги асоцира на зелена средина, но тоа има поголемо значење, а тоа се човекови права.
„Еден од приоритетите е борба со насилниот екстремизам и секој денар што е вложен за ваква дејност се враќа дупло повеќе, позитивно. Куманово е дел од проектот „силни градови“ и имаме повеќе акциски планови за спречување на екстремизмот. Почнавме со обуки во училиштата и по обуката самите учители работат со учениците и оваа Ковид криза е добра почва каде се создаваат фрустрации и говор на омраза“, додаде Димитриевски.
Ванчо Орданоски вели дека Екомонитор е делумно финансиран од Агенција за иновации, и проектот трае веќе две години и функционира на систем на мерни станици кои ја испитуваат загаденоста на воздухот.
„Во Македонија ќе бидат поставени 250 уреди низ општините во РС. Македонија, првата општина каде поставивме мерни станици е Прилеп, потоа Куманово, Велес и Скопје итн… Не може да збориме за ефикасни мерки против загадување ако не знаеме од каде доаѓа тоа загадување“, додаде Орданоски.
„Во моментов овие се важни прашања насекаде, ова што не опкружува и сакаме да го предложиме, значи живот за сите нас. Сведоци сме дека пандемијата и негрижата наша, во светски рамки од големи интереси, донесоа една сериозна и тешка ситуација во опстанокот на планетата“, истакна Ашмет Елезовски од Националниот Ромски центар од Куманово.
„Често овие денови сме сведоци дека градовите се со енормна загаденост, поаѓајки од Скопје, сите градови, па дури и градови кои беа во минатите години ретко загадени или минимално, сега се загадени. Куманово се случува да биде по Скопје или Тетово, некогаш и на прво место по загаденост, не ни е јасно од каде, многу фабрики се затворени, оние кои беа загадувачи некогаш сега не постојат, сега навистина е големо прашање од каде е тоа“, истакна Елезовски.
Биљана Јордановска од ЦИВИЛ се осврна на резултатите кои ги доби ЦИВИЛ од фокус групите кои ги организираше организацијата и резултатите од истите, на тема зелени вредности, социјална правда и антинационализам.
„Двете фокус групи покажаа дека темите зелените вредности, социјалната правда и антинационализмот, како и нивната поврзаност, зависат од повеќе фактори, пред сѐ од улогата на државата, односно една идилична слика што таа претставува, а што во реалноста значи и подразбира и како се доживува, па потоа од општеството во најширока смисла, до граѓанските организации и поединецот, како крајна или почетна иницијална точка. Резултатите од истражувањето покажуваат дека во областа на зелените вредности треба да се работи на едукација и промоција. Образованието треба да најде механизми кои успешно ќе делуваат на свеста кај учениците за негување и развивање во насока на зелените перспективи“, истакна Јордановска.
„На прашањето на ЦИВИЛ поставено на Фејсбук страницата – Дали треба да се украси вашата општина за новогодишните празници, одговорија стотици граѓани кои дадоа свои идеи и иницијативи. Една од предлозите на една граѓанка е да се постават елки на плоштад каде што ќе можат дечињата да поставуваат играчки и лампиони, а по завршување на празниците елките да останат на истото место или да се пресадат на друго место. Ова е одлична идеја, со тоа што дечињата од сите етнички заедници ќе може да се дружат, а воедно и ќе биде добро за животната среднина“, истакна Дехран Муратов на конференцијата на ЦИВИЛ „Зелените доаѓаат 2020“ за зелени вредности, социјална правда и антинационализам.
