Меѓународни искуства беа споделени на дводневната работилница на LogEx која се одржа во Скопје, во врска со предизвиците и можностите кои треба да се применат во земјите од Западен Балкан во однос на транзицијата кон циркуларната економија.
Целта на заедничката работилница беше да се споделат знаењата за различните теренски практики на циркуларната економија преку последниот развој во Европа, Америка, Дубаи и да се обидат да ги премостат, или поконкретно да ги внесат овие неверојатни практики во контекстот на Западен Балкан.
Исто така, една од значајните поенти беше значењето на циркуларната економија од деловна гледна точка во претприемништвото, имплементацијата на политиките и енергијата. Не само од бизнис (приватен сектор) гледна точка, туку и улогата на Владите во овој процес.
Покрај тоа, дискусијата за значењето на обновливите извори на енергија и достапните обновливи ресурси не само како дел од ЦЕ, туку и како исполнување на други социјални проблеми, како што е намалувањето на сиромаштијата.
Експертите од најразлични области, претставници на невладини организации од Косово, Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора и Северна Македонија, покрај главната тема- циркуларната економија, разговараа и за искуствата од нивните земји, тамошната култура, меѓуетничките односи, енергетската криза, ЕУ интеграциите…
Она што е важно е циркуларната економија да отвори нови работни места
„Ние како организација го поддржуваме концептот на социјалната економија и преку нашата организација работиме со многу млади луѓе за да развиваат пред се стартапи, преку концептот на циркуларната економија, со што нудиме поддршка преку совети и промоција, но и предавања на кои се објаснува процесот на производство, употреба и реупотреба на некои добра и материјали, но секако да се запазат стандардите на квалитет, но и еколошки материјали, вели, во разговор за ЦИВИЛ Медиа, Игор Милошевиќ од НВО АДП-ЗИД од Подгорица.
Според него многу често се зборува за екологија и заштита на животната средина, но поретко за вредноста како дел од економијата. Милошевиќ додава дека има многу активности на полето на рециклирањето, но во принцип тоа не придонесува многу на полето на економски развој.
„Она што е важно е циркуларната економија да отвори нови работни места и нови бизниси и можности. За сето тоа е потребен квалитетен еко систем, а за тоа се потребни луѓе со идеи, инвеститори, подобри закони, но во моментот сè е на почетокот, а ние знаеме дека на ова поле има многу можности, и покрај политичките кризи и притисоци, сепак треба да сме свесни дека можеме да го искористиме овој потенцијал во социјалниот и економскиот развој“, појаснува Милошевиќ.
Политичка и енергетска криза
Црна Гора е земја што според економистите нема проблем со енергенси, особено струја, иако во некои делови луѓето користат дрва или пелети, а во најголем дел од годината најчесто ја извезуваат таа струја.
„Ние сме постојано во политичка криза, а тоа значително влијае на патот до ЕУ, неколку пати ги менуваме групите кои треба да ги отворат пристапните поглавја, но мора да ги решиме политичките проблеми, па и правосудниот систем ако сакаме да одиме напред, па веројатно ќе ја чекаме пролетта 2023 за да ги средиме политичките проблеми за да можеме да ги забрзаме чекорите“, вели Милошевиќ за реалните состојби во неговата земја, на пршањето како се справуваат со енергетската криза.
Неконтролирано градење
Еден од горливите проблеми кој има влијание врз животната средина, загадувањето, но најмногу корупцијата е токму градежната мафија. Токму политичката криза е таа што го кочи процесот на донесување на деталните урбанистички планови и неконтролиранотото градење во некои градови.
„Како и повеќето земји на Балканот и Црна Гора има проблеми со урбанистичките планови, се гради секаде, но владее хаос бидејќи политичката криза си го прави своето и неконтролирано се издаваат дозволи за градба, со што Подгорица, Бар, Улцињ се во хаотична состојба, а секоја Влада ветува расчистување на овој хаос и доведување во ред на градбите но и процесот на легализација. Но главниот проблем е што немаме соодветен закон за градби, дел од граѓаните градат без дозвола бидејќи немаат пари за соодветна документација, богатите пак градат без дозволи и го злоупотребуваат законот, а потоа сакаат поевтино да поминат со легализацијата, затоа што властите не се заинтересирани за концепт на градби што луѓето ќе можат да си ги дозволат, а овој суров капитализам кој владее 30 години по напуштањето на Југославија всушност е кој преживее ќе раскажува, вели Милошевиќ.
Како меѓу свои луѓе
Тој вели дека често патуваат со организацијата во многу земји од Западен Балкан, а особено во Северна Македонија и како што вели, во земјава е како меѓу свои луѓе.
Што е LogEx?
Заедницата LogEx е основана во декември 2021 година. Тоа е партнерство помеѓу универзитети и академици, граѓански организации и бизнис актери од Западен Балкан и дијаспората во регионот.
Како разновидна заедница, LogEx работи на решавање на јазот помеѓу високото образование и пазарот за вработување во регионот и го олеснува заедничкото учење и соработка и работи на градење човечки капитал, зајакнување на кружната економија, намалување на невработеноста и миграцијата.
Исто така LogEx е конзорциум од различни организации со заедничка идеја како што е циркулатната економија и безбедноста и развива стратегии како да продолжи фокусот на овие теми, со цел да се промовираат за да се вклучат различни субјекти од општеството, како бизнис секторот, локалните власти, централните власти, со цел да се подобри законодавството како и мерките кои треба да бидат поддржани, но најмногу да се привлече вниманието на младите за да бидат посвесни за потенцијалот, личниот развој и секако вработувањето преку циркуларната економија, бидејќи ова е еден нов концепт кој допрва треба да се развива на Балканот. Сите здруженија од земјите од Западен Балкан имаат сличности околу заедничките цели, но и проблеми со кои се соочуваа.
Затоа средбата во Скопје, послужи како добра основа за дискусија и трасирање на патот напред кон подобрување на состојбите во регионот преку стратегии кои ќе ја понудат циркуларната економија како едно од решенијата. Покрај претставнци на организациите, на средбата на LogEx беа присутни и претставници од универзитети и експерти во областа.
Соња Танеска
камера и монтажа: Ариан Мехмети
