Цирклуарната економија, како модел е насочена кон обнова на екосистемите, но и воведување на иновации и менување на навиките на општеството, со цел се она што како краен резултат доаѓа во форма на отпад, да се рециклира и реупотреби.
На оваа тема, за разбирањето, предизвиците и последиците доколку не се ивестира во цирклуларната економија, зборувавме со Каја Шукова, министерка за животна средина и просторно планирање.
Со министерката разговаравме и за ЕУ регулативите и очекувањата од објаснувачкиот и билатералниот скрининг во јули.
ГринЦИВИЛ: Колку разбирање има за циркуларната економија во нашата земја?
Шукова: Мислам дека ќе треба да вложиме дополнителни напори за да им објасниме на граѓаните што значи циркуларна економија, но не само нив, пред сѐ и бизнис заедницата. Кога зборуваме за циркуларна економија, зборуваме за економија што ќе работи во хармонија со природата. Сѐ што би правеле треба да биде долгорочно како би ја заштитиле природата.
Институционално преку законите што ги носиме ја поставивме циркуларната економија во законската рамка. Сега тоа треба да се спроведува. Донесен е сет од 6 закони, од кои и закон за управување со отпад, усогласен со последните директиви на ЕУ. Сите овие закони го опфаќаат механизмот за циркуларна економија.
ГринЦИВИЛ: Кои се предизвиците, законите ги имаме, но не ги имплементираме, можно ли е на среднорочен план да имаме видливи резултати?
Шукова: Имајќи предвид дека првиот Закон за управување со отпад е донесен уште во 2004 година, кој начелно даваше некакви основи, во тоа време не конкретно за циркуларна економија, меѓутоа барем за намалување на количините за отпад, првично со примарната селекција на отпад на ниво на општините. Процесот, очигледно, споро се одвива. Она што сега почнавме малку поинаку да размислуваме, во последните години, мислам дека сме во добар правец, е дека почнавме да го гледаме како еден процес. Управувањето на отпадот, вклучително и циркуларната економија како еден сегмент, треба да го гледаме како еден процес и сите активности треба да ги спроведуваме паралелно. Во два региона воспоставуваме систем за управување со отпад. Паралелно со овој процес ќе започнеме уште еден, обезбедивме заем од Европска банка за обнова и развој за да работиме уште во пет региона. Ќе остане уште скопскиот регион, кој е малку поголем и посериозен.
Паралелно ќе работиме да ја информираме бизнис заедницата и сите партнери кои ги имаме во имплементацијата на овие 6 закони и секако информирање на јавноста. Една од активностите во овој процес е и нова кампања што ќе ја спроведува министерството во делот на управување со отпад. Сите средства што ги собравме од надоместокот за пластични кеси сега го враќаме назад. Дел го враќаме спрема општините, ќе им набавиме контејнери за пред селекција, дел да ја информираме јавноста како да биде вклучена во процесот, вклучително и процесот на циркуларна економија.
ГринЦИВИЛ: Како стоиме со ЕУ регулативите во оваа област, како дел од реформите потребни за членство во Унијата, каква е нивната оценка, во контекст на скринингот?
Шукова: Трансферирањето на европското законодавство во македонското, како процес, се одвива добро. Проблемот е секогаш имплементацијата. Не само со Северна Македонија, тоа се случуваше и со многу земји кои пристапуваа, а денеска се дел од ЕУ. Најскапо законодавство, имплементацијата чини многу пари. Померувања во одредени области има во последните години, особено во делот на изградба на системи за третирање на отпадни води. Ги користиме претпристапните средства на ЕУ. Работиме доста и во делот на природа, прогласивме доста заштитени подрачја, работиме на прогласување на нови. Во делот на отпад одиме на воспоставување барем на основната инфраструктура и паралелно да ги запознаеме граѓаните дека секој има одговорност ако сакаме да имаме чиста држава
Во однос на скринингот, билатералниот скрининг ќе биде во јули оваа година.
ГринЦИВИЛ: Кои се вашите очекувања од скринингот?
Шукова: Моите очекувања се да видиме кои се недостатоците. Да видиме каде ќе треба малку повеќе внимание да обрнеме и каде да ги вклучиме партнерите. Во моето долгогодишно работење во Министерството, велам дека без партнерите не можеме да правиме ништо. Затоа од кога ја презедов министерската функција постојано велам дека активно мора да ги вклучиме сите наши партнери. Министерството не може само да ја заврши целата работа. Има надлежности што се во рамки на министерството, има надлежности на локално ниво. Имаат обврски бизнис заедницата и граѓанскиот сектор и секој граѓанин поединечно. Ако сите заедно го сработиме својот дел, мислам дека ќе имаме напредок.
Недостатоците ги знаеме, но ајде да направиме заеднички напор, иако ќе ни треба долго време.
Ако велиме дека животната средина се решава за еден ден, месец, година, тоа не е вистина. Но, заедно можеме да го убрзаме тој процес и еден дел од тоа да решиме, ако сакаме да станеме дел од ЕУ.
Биљана Јордановска
камера: Александар Ризински
монтажа: Ариан Мехмети
