Низ Западен Балкан, транзицијата кон циркуларна економија полека се обликува преку разновиден спектар на иницијативи – некои предводени од локалните самоуправи, други од граѓанското општество, бизнисите или меѓународните донатори.
Иако предизвиците како што се политичката нестабилност, слабата инфраструктура и ограничената јавна свест продолжуваат, се појавуваат конкретни напори за поттикнување на одржливо управување со отпад, ефикасност на ресурсите и иновации засновани на заедницата.
Овие кратки написи истакнуваат примери од секоја земја во регионот, прикажувајќи ги раните чекори кон циркуларни практики кои имаат потенцијал да инспирираат поширока трансформација. Ја покануваме и нашата публика да сподели приказни и информации за други добри примери што ги знаат.
Во Косово, иницијативите на граѓанското општество и на локално ниво го презедоа водството во унапредувањето на вредностите на циркуларната економија, често спојувајќи ја одржливоста со креативноста и ангажманот на заедницата. Истакнат пример е работата на GAIA Kosovo и слични организации, кои имаат развиено едукативни и уметнички проекти што ги трансформираат фрлените материјали во корисни симболични предмети.
Проекти како што се „Рециклирање Косово“ (“Upcycling Kosovo”) и „Од ѓубре до богатство“ (“Trash to Treasure”) настаните, ги охрабруваат младите луѓе и уметниците да собираат, пренаменуваат и изложуваат отпадни материјали – претворајќи го ѓубрето во функционален мебел, декоративна уметност и инсталации на заедницата. Овие напори се повеќе од симболични: тие стимулираат локална свест за намалување на отпадот, ги предизвикуваат навиките на потрошувачите и поттикнуваат ефикасност на ресурсите.
Во многу случаи, овие активности се спроведуваат во соработка со училиштата, младинските центри и организациите за животната средина, создавајќи силен партиципативен елемент. Тие служат како платформи за едукација на јавноста, особено на помладите генерации, за важноста од преиспитување на отпадот и прифаќање одржливи алтернативи.
Иако Косово сé уште се соочува со системски предизвици во собирањето на општинскиот отпад, сортирањето и рециклирањето, ваквите уметнички и едукативни иницијативи за претворање на отпадот во нови производи играат вредна улога во катализација на јавниот дискурс и покажување дека циркуларното размислување може да започне од мало – и да расте преку креативност, соработка и граѓански ангажман.
Некои од овие напори се во согласност со пошироките национални приоритети наведени во Стратегија за животна средина на Косово, иако останува уште многу работа за да се формализираат политиките на циркуларната економија и да се зголемат локалните успеси.
Подготвено од тимот на ЗеленЦИВИЛ, со истражување и уредување поддржано од ВИ (ChatGPT/OpenAI), во рамките на иницијативата на ЛогЕкс мрежата.
